elzas of alsace

In het uiterste noordoosten van Frankrijk, grenzend aan Duitsland ligt de Elzas of Alsace (in het Frans). Het gebied was ooit Duits, maar is sinds 1648 overwegend in Franse handen geweest. Lees alles over de Franse wijnstreek Elzas en haar beroemde wijnen!

ELZAS IN HET KORT

• Gebied: ca. 15.500 hectare
• Druivenrassen: Riesling, Gewurztraminer, Pinot Gris, Muscat, Pinot Blanc
• Smaak: Aromatisch, fris en mineralig
• Locatie: Tussen de Vogezen en de Rijn, in het noordoosten van Frankrijk
• Klimaat: Semi-continentaal met veel zon en weinig regen
• Jaarproductie: Ongeveer 1,1 miljoen hectoliter wijn

GESCHIEDENIS

Al in de Middeleeuwen kende de Elzas een florerende wijnbouw. De wijnen stonden bekend als de beste van Duitsland. Aan het einde van de 19e eeuw, toen het gebied ook tijdelijk in handen van de Duitsers was, werd de regio getroffen door de grote druifluisepidemie. De Duitsers beplantten de wijngaarden daarna met hybride druivenrassen die veelal bestand waren tegen de druifluis, maar wijnen van mindere kwaliteit gaven. 

Na de Eerste Wereldoorlog heroverden de Fransen de Elzas. Ze vervingen de slechte druiven door edele druivenrassen als riesling en pinot blanc. De goede kwaliteit van de wijnen leidde in 1962 tot het overheidskeurmerk: de Appellation d’Origine Contrôlée Alsace. In 1975 werd de Alsace Grand Cru ingesteld en in 1976 de Crémant d’Alsace.

EEN IDEAAL WIJNKLIMAAT

De wijngaarden in de Elzas profiteren van een zonnig, warm en droog klimaat, hoewel de winters behoorlijk koud kunnen zijn. Vooral witte druiven rijpen in dit klimaat erg goed. De wijngaarden die op het zuiden liggen krijgen de meeste zon en leveren de beste wijnen. De bodem van de Alsace bestaat afwisselend uit graniet, kalk, klei, leisteen en zandsteen. Hierdoor bieden de wijnen uit de Alsace een grote diversiteit aan aroma’s en smaken.

WIJNEN UIT DE ELZAS

De Elzas kent verschillende druivenrassen, die allemaal op één na wit zijn. Veel wijnen zijn cépagewijnen (wijnen van één druivenras). 
In de Alsace worden de wijnen genoemd naar de druif waarvan ze zijn gemaakt. Ze worden verplicht gebotteld in kenmerkende smalle, hoge Alsace-flessen, in de streek waar ze geproduceerd zijn. Bekend zijn de volgende witte wijnen:

• Gewürztraminer. Elzassers beschouwen deze als de beste van hun wijnen: Het is een volle wijn met zwoele aroma’s en een rijke, weelderige structuur. 
• De sylvaner. Levert frisse en lichte wijnen, die zeer fruitig zijn. 
• De frisfruitige pinot blanc. Kan gemakkelijk als aperitief gedronken worden. 
• Riesling. Deze hebben hier frisse, fruitige zuren en een delicate smaak. 
• Pinot Gris. Stevig, en weelderig van smaak.
• Muscat d’Alsace. Hier worden fruitige wijnen gemaakt, die smaken naar verse druiven. 

De enige rode druif die in de Alsace wordt verbouwd is de pinot noir. Pinot Noirs uit de Alsace zijn ook bijzonder fruitig, met een hint van kersen.

CLASSIFICATIE

Op de etiketten van Elzaswijnen zijn specifieke kwaliteitsaanduidingen te onderscheiden. Deze worden vanuit de Franse overheid bepaald. 
Heb je een fles wijn uit de Elzas? Dan kun je aan de volgende aanduidingen meer begrijpen van je wijn: 

• “AOC Alsace”: bij deze appellation staat alleen de naam van het druivenras op het etiket. Eventueel wordt er op het etiket ook ‘Edelzwicker’ of ‘Gentil’ vermeld. Dit betekent dat de wijn een mix is van meerdere witte druivenrassen. Ook kunnen er geografische aanduidingen op staan, zoals plaats of buurtschap
• “AOC Alsace Grand Cru”: deze aanduiding is alleen bedoeld voor wijnen van riesling, gewürztraminer, pinot gris en de muscat. Ze moeten voldoen aan hoge kwaliteitseisen. Op het etiket moeten vermeld staan: druivenras, jaar en een van de 50 afgebakende wijngaarden
• “AOC Crémant d’Alsace”: dit is een levendige, mousserende wijn die gemaakt wordt volgens de méthode traditionnelle van de Champagnestreek. In deze wijn wordt hoofdzakelijk de pinot blanc-druif gebruikt, maar de pinot gris, pinot noir, riesling of chardonnay komen ook voor. De wat zeldzamere Crémant rosé wordt uitsluitend van pinot noir gemaakt

LABELS VOOR EXTRA GOEDE JAREN

Soms is een wijnjaar uitzonderlijk goed. In zulke jaren worden ook overrijpe druiven gebruikt voor de productie van bepaalde Alsace of Alsace Grand Cru wijnen. Dat levert rijke en likeurachtige wijnen op van riesling, gewürztraminer, pinot gris en muscat. Deze krijgen dan extra vermeldingen als ‘Vendanges Tardives’ (‘laat geoogst’) en ‘Sélection de Grains Nobles’ (geselecteerde druiven, aangetast door botrytis, ook wel edele rot genoemd).

WIJNHUIZEN IN DE ELZAS

Naast deze prachtige wijnstreek zijn er ook geweldige wijnhuizen in de Elzas te vinden.

JEAN-BAPTISTE ADAM

Jean-Baptiste Adam is een wijndomein uit de Elzas met meer dan vier eeuwen traditie. Het bedrijf uit Ammerschwihr werd namelijk in 1614 opgericht. Bij Jean-Baptiste Adam werken ze volgens de biodynamische leer van Rudolf Steiner. Zoals gebruikelijk in de Elzas worden voornamelijk wijnen gemaakt van slechts één druivensoort, uiteraard gebotteld in de typische hoge, slanke Elzas-fles. Bij Jean-Baptiste Adam worden jaarlijks zo’n 35 verschillende wijnen geproduceerd. Even voor de zekerheid: de namen in de Elzas klinken nogal Duits, maar we zitten natuurlijk in Frankrijk.

MAISON TRIMBACH

De familie Trimbach produceert al bijna vier eeuwen en al twaalf generaties lang wijnen in de Elzas. Ze zijn een begrip in de regio en eigenlijk ook over de hele wijnwereld. De winery van Maison Trimbach is gelegen in Ribeauvillé, maar deze producent beschikt ook over wijngaarden in Hunawihr, Bergheim, Rorschwihr, Riquewihr en Mittelwihr. De dorpen klinken Duits, maar we zitten natuurlijk in Frankrijk. De Elzas heeft een uniek microklimaat met uitzonderlijk veel zonuren dankzij de Vogezen. Mede hierdoor behoren de wijnen van Trimbach tot de meest gewilde ter wereld. Met name de mythische Clos Ste Hune, een Grand Cru wijngaard van 1,67 hectare, die jaarlijks slechts een paar duizend flessen topriesling oplevert.